Een aantal voorbeelden waarmee de invloed van de verschillende lagen van het model van Bronfenbrenner op het leven van adolescenten geïllustreerd kan worden, is te vinden in het artikel “Revolutie in refoland: de smartphone ‘is erin geslopen’”, dat begin 2019 in “Trouw” werd gepubliceerd (De Wever, 2019). 

Het artikel gaat over het gebruik van smartphones door jongeren uit streng reformatorisch-christelijke kringen in Nederland, waardoor strenge principes en waarden met betrekking tot een taboe op het kijken van televisie worden omzeild. Als gevolg dreigen er voor de toekomst grote veranderingen voor de leden van deze geloofsgemeenschap, die tot nu toe "wereldse invloeden” via bijvoorbeeld TV en internet buiten hun gemeenschap probeerden te houden. 

 

Microsysteem 

Zowel ouders, naaste school(vrienden) en nauw gerelateerde mensen binnen een (religieuze) groep worden door Bronfenbrenner bij het onmiddellijk omgevende microsysteem van een individu gerekend. Als vertegenwoordigers van deze onmiddellijk op een individu (hier: Emma Snoek) invloed nemende mensen of organisaties worden in het artikel genoemd: een docent voor mediawijsheid op het MBO-college van Emma (het gereformeerde Hoornbeeck College in Kampen), Henk Tijssen, de medestudenten (oftewel eigenlijk de hele school) in het algemeen en een buurvrouw/vriendin van Emma (Lijanne Romkes) in het bijzonder. Last but not least de moeder van Emma. Al deze factoren hebben invloed op het gebruik en omgaan van Emma met haar smartphone doordat zij het gebruik en de consumptie van films en televisie-achtige inhoud tegen de regels van de kerk in tolereren of zelfs een actieve bijdrage daaraan leveren, bijvoorbeeld door dat de ouders van Emma haar abonnement betalen en de moeder soms zelfs films meekijkt. 

 

Mesosysteem 

Wat betreft het mesosysteem laat het artikel zien, dat ook de onderlinge interactie van omgevende individuen en factoren: 

• tussen de school, 
• de docent en de medestudenten, 
• maar ook tussen Emma’s moeder en de kerkgemeenschap 

invloed hebben op het gedrag van Emma. 

Er ontstaat door het gebruik van Smartphones en sociale media als Whatsapp en Snapchat op de school en onder de leden van Emma’s klas een (nieuwe) gedragscultuur, die invloed heeft op hoe jongeren maar ook ouders of personeel op de school tegen dit fenomeen aankijken en ermee omgaan. 

De omgang in deze groepen draagt bij aan een bepaald peer-gedrag en vervolgens ook een soort peer-pressure, waaraan zich onttrekken moeilijk is. Dit geldt mogelijk zelfs in versterkte mate binnen de gereformeerde gemeenschap, die zich traditioneel van de seculiere samenleving isoleerde waardoor men zijn gedrag zeer op het gedrag van andere mensen binnen de gemeenschap afstemt en misschien sneller nog dan in de seculiere wereld meegaat met bepaalde gedragingen binnen de eigen groep. Dit zou trouwens kunnen verklaren, dat in een onderzoek een duidelijk hoger percentage van gereformeerde jongeren aangaf weleens aan sexting te hebben gedaan (7,1%) in vergelijking met seculiere leeftijdsgenoten (2,6%). 

 

Exosysteem 

In het gebruikte voorbeeld wordt ook de invloed van elementen uit het Exosysteem duidelijk benoemd, namelijk bepaalde massamedia (onder ander Youtube en Netflix), die via het internet snel, eenvoudig en bijna zonder filter heel diverse inhoud ter beschikking stellen. Deze inhoud vindt nu via de smartphone ondanks traditionele afwijzing binnen de kerkgemeenschap toch ingang en invloed op de jongeren (en de hele gemeenschap). Uit onderzoek blijkt, dat zowel Netflix en Youtube ook door gereformeerde jongeren op grotere schaal worden bekeken – waarbij het “filteren” van binnen de gemeenschap als problematisch geziene inhoud (in het artikel genoemd: seks, geweld, homoseksualiteit, huwelijksmoraal) op een smartphone bijna onmogelijk is, waardoor veel jongeren in aanraking komen met inhoud, die tot nu toe “buiten de gemeenschap” werd gehouden. 

 

Macrosysteem 

Het effect van het macrosysteem van Bronfenbrenners model op de geschetste situatie in onze artikel is duidelijk te zien als wij kijken hoe culturele invloeden van de “grote” Nederlandse maatschappij een belangrijke rol in dit verhaal spelen. Zo draait het verhaal in zijn geheel namelijk daarom, dat het voor de gereformeerde gemeenschap steeds minder mogelijk is om zich af te sluiten tegen de zichtbaarheid en “aanraking” met voor hun problematische gedragingen en fenomenen, die in grote delen van maatschappij wel zichtbaar en breed geaccepteerd zijn. Hier is te denken aan homoseksualiteit, seks voor het huwelijk, tonen van geweld in films, enzovoort. 

De situatie, dat de net genoemde fenomenen in Nederland zowel breed geaccepteerd zijn als ook openlijk op TV en uiteraard ook op het “vrij toegankelijke” internet beschikbaar zijn, vormt de achtergrond waardoor de botsing van waarden en overtuigingen tussen “de maatschappij” en “het gereformeerde geloof” pas mogelijk wordt. Daarbij wordt duidelijk, dat de invloed van culturele waarden en fenomenen binnen een maatschappij met de tijd uiteindelijk door alle schillen van Bronfenbrenners systemen heen tot het individu doorwerkt. 

 

Chronosysteem 

Het vijfde element van het model van Bronfenbrenner omvat de dimensie van tijd, die in de vorm van over de tijd gebeurende veranderingen op diverse niveaus (politiek, economisch, technisch) direct of indirect invloed op de ontwikkeling van een cultuur en maatschappij – en daarmee uiteindelijk op een mens - hebben. 

 

In ons voorbeeld speelt deze factor van tijd een belangrijke rol, omdat door de technische vooruitgang en de ontwikkeling van eerst de TV, dan het internet en nu de smartphone maatschappelijke en culturele invloeden steeds dichter bij de leden van de gereformeerde gemeenschap komen, die uiteindelijk niet of nauwelijks meer “buiten de deur” te houden waren.  

Was het met de opkomst van de TV nog mogelijk geweest om door een “verbod” van TV-toestellen diens invloed voor een groot deel te beperken, werd dit met de opkomst van “internet thuis” al moeilijker, ook al was en is het via filters en speciale providers nog mogelijk een soort van bescherming tegen bepaalde inhoud in te stellen. De technische vooruitgang met de beschikbaarheid en algemene gebruik van smartphones en internet geeft nu echter iedereen vrije en in potentie ongefilterde toegang tot vrijwel alle bronnen en informatie. Daardoor wordt de gereformeerde gemeenschap uitgedaagd en in feite gedwongen, om de omgang met media en de daarin getoonde inhoud te leren, wat vermoedelijk tot enige veranderingen in deze geloofsgemeenschap zal voeren.