School of Rock
Als tweede voorbeeld voor een groepsproces binnen het kader van een klas / school gebruiken wij de film “School of Rock” van 2003.
De succesvolle School-Muziek-komedie (sinds 2015 ook als Musical van Andrew Lloyd Webber op podia in New York en Londen opgevoerd, in 2016 als TV-serie (twee afleveringen van 13 uitzendingen) op Nickelodeon uitgezonden) vertelt het verhaal van de uit zijn band gezette én failliete muzikant Finn Dewey. Om geld te verdienen neemt hij onder valse naam een baan als invalleerkracht op een prestigieuze school aan, zonder daar enige officiële kwalificatie voor te hebben. Als nieuwe leerkracht wordt hij voor een klas gezet met wie hij – in plaats van reguliere lessen te verzorgen - zonder weten van de school een (Rock-)muziekband vormt. Door het overnemen en vervullen van specifieke taken dragen alle leerlingen aan het succes van de groep bij.
Onbekend met de film?
Bekijk hier een samenvatting van verschillende filmscenes die bepaalde groepsprocessen illustreren: https://youtu.be/5RYCcXyif3g
In het verloop van de handeling doorloopt de klas op bijna klassieke manier de verschillende stadia van groepsvorming volgens Tuckman en Jensen (1977, zie Geerts en Van Kralingen, 2017).
In het begin van de film komt de nieuwe leraar in de klas en zorgt alleen al door zijn verschijnen voor het starten van een nieuw groepsproces. Ook al blijkt de klas op dat moment gevestigd en de rollen verdeeld te zijn (het meisje Summer stelt zich bijvoorbeeld als klassenvoorzitter voor, die het reguliere lesprogramma aan de nieuwe leraar voorstelt), zorgt al één nieuwe persoon ervoor, dat er een nieuw groepsvormingsproces begint.
In de eerste fase, de zogenoemde forming-fase, leert men elkaar kennen en laat in meer of mindere mate zien hoe men anderen ziet en hoe men zelf gezien wil worden. In de film is dit bijvoorbeeld te zien, door dat de nieuwe leraar zich aan de klas als ‘Mr. S’ voorstelt en daarnaast zelfbedachte namen aan de leerlingen in de klas geeft (bijvoorbeeld ‘Tinkerbell’ voor het meisje Summer).
Na deze eerste kennismakingsfase komt het in de film net als in ’echte’ groepen tot een fase van ‘storming’. Een van de kenmerken van deze fase is het, dat met name de leidende personen (of persoon) in een groep uitgedaagd worden en er een conflict om de leiderschap en de verdeling van ook nog andere groepsrollen ontstaat.
In de film wordt dit in verschillende korte scenes uitgebeeld:
- Toen de klassenvoorzitter het lesrooster aan de nieuwe leraar voorstelde, onderbrak deze het meisje met de woorden, dat híj de leraar was – en niet zij. De conflict gaat verder als het meisje reageert met “maar, Mr. S., ….”- waarmee zij duidelijk tegen de aankondiging van de leraar in gaat en het durft zijn positie uit de dagen. Het conflict verschuift daarna van een persoonlijk naar een regel-niveau en ‘escaleert’ als Mr. S. een poster met verworven gouden sterren en zwarte strafpunten van de muur rukt en vervolgens verkreukelt en verscheurt.
- Ook na de vorige scene is de fase van storming nog niet helemaal doorstaan en durven meerdere leerlingen – ook is het bewust geprovoceerd - kritische uitingen naar Mr. S. te roepen, waaronder “Houd je mond, Schneebly / Shut the hell up, Schneebly”, “Je bent een grap. Je bent de slechtste leraar die ik ooit had / You’re a joke. You’re the worst teacher I’ve ever had” en “Je bent smakeloos en ik haat je / You’re tacky and I hate you”.
Zulke of andere uitdagende uitingen of gedragingen zijn immers niet ongewoon in de ‘storming’-fase.
Na het succesvol doorstaan van de ‘storming’-fase volgt overeenkomstig met het model van Tuckman de ‘forming’-fase van een groep – waarvoor “School of Rock” ook een passende verbeelding levert: Een zogenoemde “pledge of allegiance” / belofte van trouw tegenover de leraar waarmee zich duidelijk wordt verbonden aan het nastreven van een gezamenlijke groepsdoel.
Aan te merken is, dat een groep ook na het bereiken van de norming- en vervolgens de performing-fase, steeds weer terug kan vallen in een vorige fase. Ook in de film is een dergelijke situatie te zien, als de klas van Mr. S. erachter komt, dat hij het prijzengeld van de muziek-wedstrijd, waaraan hij met de band wil deelnemen, alleen voor zich (en zijn schulden) wil houden. Het verhaal loopt echter wel goed af – ook zonder dat de hoofdprijs wordt gewonnen.
Ook de laatste fase van Tuckman’s groepsprocessen – adjourning, de afscheidsfase – komt overigens nog kort aan bod in de film, in de vorm dat duidelijk wordt, dat de band aan het einde niet in het oorspronkelijke format verder gaat, maar alleen als een zij-project van de school voortgezet kan worden, waardoor de cirkel van de groepsfasen rond gemaakt wordt – want dan zal weer een nieuwe groep ontstaan en zullen de groepsprocessen opnieuw van voren beginnen.
Maak jouw eigen website met JouwWeb